جايگاه صنعت گردشگري در استان خوزستان كجاست؟

• 1396-08-16

جايگاه صنعت گردشگري در استان خوزستان كجاست؟

(تعداد بازدید : 2909)

نویسنده :  مجيدكيواني... كارشناس باستان شناسي- ارشد مديريت دولتي

آقاي مديركل ... جايگاه صنعت گردشگري در خوزستان كجاست؟

جمله صنعت گردشگري در كشور ما در اين سه دهه چندان غريب، مظلوم و بيگانه شده است كه ديگر به دل هيچ شهروند ايراني دلچسب و عجب نيست و تعريف ايراني هاي مرفه نيز از فرهنگ گردشگري در دو تفكر خلاصه مي شود سفر به كشورهاي حوزه ي شرق، جنوب شرق آسيا و همسايگان شمال و جنوب ايران كه داراي امكانات تفريحي و تجاري ويژه اند آن هم براي تخليه روحي و كسب سود مالي بيشتر و گروهي نيز در نهايت براي آمرزش گناهان و طلب بخشش از بارگاه الهي براي چندين مرتبه به مكان هاي مقدس مذهبي خارج از كشور عزيمت مي كنند و اما دريغ از گشت و گذار در مناطق ديدني چار گوشه ايران زمين كه بايد تصاوير آنها را در سايتها و رسانه هاي بيگانه مشاهده نمود!! در اينجا چند پرسش مطرح ميشود جايگاه صنعت گردشگري و خدماتي ايران در بين كشورهاي منطقه خاورميانه، قاره آسيا و جهان كجاست؟ در چه وضعيت اقتصادي و در كدام رتبه ي جهاني يونسكو مي باشد و عوامل كاهش مسافرين خارجي و عدم تمايل مسافرين داخلي براي ديدن نقاط مهم گردشگري دركشور ما چيست؟ هر چند پاسخ همه اين پرسش ها را بر اساس داده ها، آمارها و عوامل مهم سياسي و اقتصادي مي توان بدست آورد ولي بررسي علمي اين پرسش ها را بايد بدست خبرگان اهل فنش بسپاريم!!!

اما اكنون موقعيت صنعت گردشگري خوزستان در كشور در چه جايگاهي است؟ ولي قبل از رتبه بندي موقعيت گردشگري خوزستان مختصر به سه بخش جغرافيايي، فرهنگي و اقتصادي آن مي پردازيم. نخست بايد از موقعيت جغرافيايي و راه هاي ورودي سخن گفت. خوزستان تنها استاني است كه داراي 3 مرز زميني، دريايي، هوايي است. از شمال به سه استان ايلام، لرستان و چهار محال بختياري و از غرب به كشور عراق از شرق به استان هاي كوهگيلويه، بوشهر و نهايتاً در جنوب به درياي هميشگي خليج فارس و تا حدودي نيز به كشور كويت ختم مي شود. از نظر موقعيت آب و هوايي داراي طبيعت چهار فصل با تنوع دمايي متفاوت، بافت زيستي محيطي خارق العاده با پوشش هاشوري جنگل هاي زاگرس جنوب غربي وكوه هاي نسبتاً برفگير، رودخانه هاي هميشه پر آب، دشت حاصلخيز جلگه اي، تپه هاي ماهوري، تالاب هاي زيبا و سواحل دل انگيز درياي جنوب است.

دوم، بافت فرهنگي و تاريخي خوزستان است. اين سرزمين از نظر موقعيت فرهنگي، باستان شناسي و تاريخي در سطح نجد ايران داراي رتبه نخست است. اين دوران شامل پيش از تاريخ، باستاني، اسلامي و معاصر مي باشد و هر كدام نيز در بخشهاي گوناگون تقسيم بندي مي شود. با پيدايش علم باستان شناسي در قرن 19.م اعتقاد بيشتر دانشمندان اين علم بر اين است خوزستان گهواره باستان شناسي ايران است. هرچند داشتن اين امتياز به علت همسايگي گسترده اش با تمدن بين النهرين بوده و دليل ديگر گسترش تمدن انساني در اين بخش وجود زمين هاي حاصلخيز براي كشاورزي، فراواني رودخانه هاي پرآب، منبع كافي نور وگرما در نهايت تنوع نژادي، زباني، فرهنگي و انعطاف پذيري مردمان قديم و جديد اين سرزمين در برابر سختي هاي روزگار مي باشد.

سوم، موقعيت اقتصادي و صنعتي خورستان مطرح است. از دوران باستاني تا به امروز هميشه خوزستان قطب مهم كشاورزي ايران زمين بوده است و تمام ايرانيان ديروز و امروز نمك پرورده اين خاك زرخيز اند. هر چند اكنون نفت حرف اول و آخر را در اقتصاد اين كشور تك محصلي مي زند و اين امر باعث شده دوباره نام خوزستان تكرار شود و همواره جنگ و صلح، ويراني و سازندگي مملكت ما در اين دو قرن اخير در دست اين سرمايه بي انتهاي طبيعي است. خوشبختانه يا متاسفانه اين نعمت و سرمايه ملي در اين استان هميشه زرخير و غمبار جاري است و وجود ديگر صنايع آب و برق، كشاورزي و همه اين موارد نشانه هايي از ادامه حيات و بقاي در اين سرزمين جاودانه است و بايد نتيجه گرفت براي بازسازي ويرانه هاي جنگ و عقب ماندگي ها اقتصادي-عمراني و پيشبرد توسعه هاي بلند و كوتاه مدت سازندگي در اين استان هنوز اندك سرمايه اي هست. اما مشكل عدم پيشرفت فعاليت صنعت گردشگري خوزستان كجاست؟ پس از پايان جنگ تحميلي نقش بارز جايگاه صنعت گردشگري در خوزستان بعلت بي برنامه گي، بي تدبيري برخي از مديران اين استان تا به امروز همچنان دچار تهديد و نابودي تدريجي شده است. با شرح كوتاهي از سرمايه هاي بي كران خوزستان از ديروز تا به امروز ديگر دليلي براي كم كاري و نبود بستري براي پيشرفت صنعت گردشگري براي امروز و فردايمان نيست و هر سال دريغ از پارسال بجاي ترميم و بازسازي برنامه هاي ديروز اين صنعت با افتخار همچنان دچار نقصان و عقب ماندگي فرهنگي و گردشگري مي شويم. متاسفانه پس از جنگ هرگز سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خوزستان صاحب مديري كارآمد و داراي مدركي مرتبط در اين حوزه كاري( رشته هاي عمران، فيزيك، برق و...) نبوده است و با روند موجود در اين سازمان نيز همچنان بيمار خواهد ماند. سند اين ادعا وجود تخريب ها و سرقت هاي بيشمار در محوطه هاي باستاني، دعوت نكردن از گروه هاي متعهد در شاخه هاي گوناگون مرمت و كاوشگري بطور گسترده و دائمي، نبود رونق صنعت گردشگري بومي، عدم دعوت از انجمن هاي مردم نهاد ميراث فرهنگي و گردشگري براي مشاركت بيشتر در برون سپاري فعاليتها و وجود نشانه هايي از گروه هاي بي تعهد و فرصت طلب، عدم جذب در بكاري گيري دواطلبانه دانش آموختگان و دانشجويان حوزه هاي ميراث فرهنگي،گردشگري دانشگاه هاي خوزستان در اين سازمان است و ريشه ي اين تاراج ها و بي تفاوتي ها در عدم پيگيري مستمر و بي آگاهي كارشناسان ذي ربط در تنظيم قرار دادها، نبود نظارت جدي بر برنامه هاي كوتاه و بلند مدت طرح هاي عمراني، عدم برنامه ريزي در ساماندهي براي جذب انجمن ها و نخبه گان فرهنگي، گردشگري خوزستان در آن سازمان است. اكنون ديگر با وجود مديريت هاي تاسف بار ديروز و امروز در حوزه ميراث فرهنگي و گردشگري جايي براي اعتراض و گلايه در حمايت از آثار ويران شده ي محوطه هاي باستاني خوزستان و رشد صنعت گردشگري باقي نمانده است و امروز هر شهروند خوزستاني بر پيكرهاي زخمي، بي صدا و بي گناه ميراث پدرانشان بايد بگريند و وظيفه ما نمايندگان و سخنگويان انجمنهاي مردم نهاد اين است كه بگوييم: « سكوتمان از رضايت نيست!» پس بي رونقي امروز بازار صنعت گردشگري خوزستان به علت نداشتن برنامه هاي قابل اجرا، مستمر و عدم آگاهي برخي از مديران استان از وجود سرمايه هاي ميراث فرهنگي، گردشگري، مردم شناسي، باستان شناسي و منابع بي كران انساني است نه از كمبود بودجه سالانه و اعتبارات استاني است.

آقاي مديركل محترم ... ديگر با وجود مسافرين دائمي كشور دوست و برادرمان عراق نبايد دچار كمبود مسافر خارجي در حوزه گردشگري خوزستان باشيم. با وجود مسافرين راهيان نور نبايد تنها محلي براي رفت و آنها باشيم. همگان ميدانند خوزستان از نظر گردشگري صاحب بزرگترين آثار معماري و هنري دوران باستاني در ايران است. بناهاي خشتي چغازنبيل، پلهاي شوشتر، دزفول و نقوش برجسته سنگي ايذه، مسجدسليمان، بهبهان و مساجد دوران اسلامي از همه مهمتر طبيعت وحشي و متنوع زاگرس كوه هاي برفگير مالمير، باغات و بستانهاي جلگه اي، رود خانه هاي دائمي، سدها و بندها و همه اينها براي معرفي ميراث فرهنگي، گسترش صنايع دستي و رونق صنعت گردشگري در نهايت كسب ثروت و شهرت كافي است. وقتي كشور امارات عربي تور هاي كويرنوردي، دريانوردي، ماهيگيري، ترانزيت كالا و خدمات و... راه اندازي ميكنند پس ايران و خوزستان بايد چكاري انجام بدهند؟! حيف از اين همه سرمايه طبيعي كه بدست ما تلاف ميشود. مشكل خوزستان كمبود اعتبارات مالي نيست. بلكه مشكل اساسي ما نداشتن مديراني كاردان و آگاه به كار است. اولين رمز موفقيت در مديريت هر پرژه اي و بويژه در حوزه ميراث فرهنگي و گردشگري درك وضعيت و مسافر در هنگام ورود به محيط گردشگري است. تجسم و درك ( شعور ) موقعيت و داشتن مديريت زمان از ويژيگي هاي بارز يك مدير موفق است. بايد از بدو ورود تا خروج مسافر در تمامي نقاط شهر خدمات گردشگري ارائه شود. متاسفانه در ترمينال هاي ريلي، جاده اي، هوايي خوزستان دفاتر راهنماي گردشگري، نمايندگي هتل و مسافر خانه ها، تابلوها و بسته هاي نرم افزاري گردشگري، محل هاي فروش صنايع دستي، خدمات درماني و پزشكي و... نيست. اتحاديه هتل داران و دفاتر بليط فروشي در خوزستان نياز چنداني براي جذب مسافر خارجي و معرفي آثار باستاني و گردشگري خوزستان ندارند چون اتاقها و بليط هايشان توسط سازمانهاي استان خريداري و پرشده است! بايد ميراث فرهنگي در تمام هتل ها و مسافر خانه استان دفاتر راهنماي تور راه اندازي نمايد. هنوز موضوع بستري براي ايجاد آرامش و آسايش مسافر در نقاط خارج از شهرها و دل طبيعت را مشخص و معين نكرده ايم ولي در جلسات بي محتوي ستادي هميشه دلواپس ترويج فرهنگ گردشگري در خوزستانم. هر انسان اهل خرد ميداند براي آباد كردن يك خانه نخست پي، ستون و سقفي مستحكم نياز است نه نما و ظاهري زيبا. صنعت گردشگري نيز شامل ايجاد امنيت، امكانات، رفاهيات درنهايت زيبايي و فرهنگي سازي دارد. آيا ورودي هاي استان از شهر دهدز، انديمشك، هنديجان، بهبهان، خرمشهر داراي امكانات مناسب سرويس دهي بين راهي است و همواره نظارت منظم در طول سال بر بهداشت و قيمت گذاري مواد غذايي در رستوران ها، هتل ها،كافه ها، مسافرخانه ها وكنترل، بازسازي جاده ها، نظارت بر امنيت بين جاده اي، كيفيت خطوط هوايي، ريلي و هزاران مورد است؟

آقايان خاص و مديران محترم فرهنگي و عمراني ديروز و امروز استان بايد تا چه زماني كم كاري ها، بي مسئوليتي ها و بي توجهي ها خود را گردن كمبود اعتبارات و اشتباهات ديگران بيندازيد؟ هنوز توان پذيريش كم كاري و بي تفاوت هاي خود را نسبت صنعت گردشگري و ميراث فرهنگي را نپذيرفته ايد و مدير فعلي گناه را به گردن مدير قبلي مي اندازد و اين توپ انداختن در زمين ديگري عادت ديرينه و ترك ناشدني است. وقتي كشتي مسافربري در كره جنوبي در سال 2014 غرق ميشود نخست وزير محترم آن كشور بعلت بي توجهي زير مجموعه اش از مردمش رسماً عذرخواهي كرده و استعفاء ميدهد چون شبها دچار عذاب وجدان ميشد! باستان شناسي ايران و مصر همزمان شروع شد ولي ناگهان مصر دچار يك انقلاب خونين گرديد اما بخاطر تعصب ملي و مردمي آنان كمترين آسيب به آثار باستاني آن كشور وارد شد!! اگر يك اثر تاريخي در برخي از كشورهاي اجنبي تخريب شود سريعاً در تمام جهان بازتاب خبري ميشود و انجمنها و سازمانهاي ميراث فرهنگي و گردشگري هايشان متحد ميشوند اما در ايران و بويژه خوزستان انگار خبري از تخريب و نابودي نشده است!!! حالا همه شهروندان خوزستاني نيز بابت سكوتشان در برابر اين ويراني ها و كم كاري ها در حوزه ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري پاسخگو هستند.

بنده پيشنهاد ميدهم با توجه به حجم بالاي مسافرين عراقي به داخل كشور و به ويژه خوزستان مسئولين محترم استان بايد از اين فرصت هاي مهيا شده براي اشتغال زايي، كسب درآمد و ايجاد قطب مهم اقتصادگردشگري در جنوب غربي ايران اقدامات جديتري بردارند.1) تاسيس دانشگاه هاي بين المللي براي جذب دانشجويان عراقي. راه اندازي واحدهاي توليد دارو، درماني و بيمارستان هاي پيشرفته در شهرهاي مزري با عراق. توسعه محصولات كشاورزي و غذايي براي صادرات. احداث خدمات رفاهي و دفاتر فرهنگي و گردشگري. ترابري كالا و مسافر و تجار مستقيم استان هاي همجوار با خوزستان و با مشاركت سرمايه گذاران داخلي و خارجي اما تحت نظر سازمان هاي دولتي در منطقه صورت پذيريد تا بخش خصوصي پاسخگوي مديريت دولتي در ارائه خدمات بهتر و افزايش رقابت بيشتر بين شركت هاي مستقر در مناطق آزاد و گردشگري خوزستان باشند.2) واگذاري مناطق گردشگري به ساكنان محلي ( شوراي روستاها ) و انجمن هاي مردم نهاد بومي براي نگهداري از محوطه هاي طبيعي و تاريخي. ارائه خدمات عمراني و زيرسازي از سوي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، استانداري، سازمان آب و برق خوزستان. 3) آموزش مشترك از دو سازمان ميراث فرهنگي و آموزش و پروش استان توسط دانش آموخته گان و دانشجويان رشته هاي تاريخ، باستان شناسي، مردم شناسي، معماري و جامعه شناسي دانشگاه هاي خوزستان ( بصورت يك جلسه در هفته اجباري براي سپري شدن دوره آموزشي دانشجويي ) براي جوانان در رده هاي مختلف سني و تحصيلي براي آشنايي بيشتر با ميراث فرهنگي و صنعت گردشگري خوزستان بصورت فرهنگ سازي نهادينه شده و بلند مدت اقدام پذيرد. 4) برون سپاري بخش هاي مختلف گردشگري به سرمايه گذاران غير بومي اما با شرط استخدام و اشتغال نيروهاي بومي. 5) دعوت از چهره هاي هنري و ورزشي ملي بصورت نمادين يا سهام دار براي حضور در معرفي صنعت گردشگري خوزستان. 6) الزام به راه اندازي محوطه ها و اماكن گردشگري و رفاهي از سوي شركت هاي بزرگ اقتصادي ( نفت، آب و برق و... ) استان در مناطق مختلف ( دهذر، ايذه، باغملك، شوشتر، انديكا و...) خوزستان براي گذراند تعطيلات آخر هفته خانواده هاي پرسنل و عموم خوزستان تا باعث جلوگيري از خروج سرمايه هاي مالي به استان هاي همجوار شود. 7) وجود يك مشاور تحصيل كرده و مرتبط با ميراث فرهنگي و گردشگري در كنار مديران ارشد سازمان هاي مختلف براي ارائه راه كارهاي مختلف صنعت گردشگري 8) ايجاد بسته هاي فرهنگي، روزنامه ها، سايتها رسمي براي گسترش بيشتر ميراث فرهنگي و گردشگري توسط سازمانهاي مردم نهاد ميراث فرهنگي و گردشگري خوزستان.

در پايان هر چند آمارهاي نشان داده شده در سايتهاي گوناگون سازماني حكايت از ورود و خروج بيشترين مسافر را به خوزستان نشان ميدهد ولي هيچ ربطي به مديريت شهرداري و سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان ندارد بلكه خوزستان از ديرباز  آخرين نقطه گردشگري هر شهروند ايراني است و از يادمان نرود اينجا سرزمين تمدن بشري، دورازه دين اسلام، خواستگاه تشيع، دشت خون و قيام، درياي خفته نفت و دشت گندم زار ها و نيشكرها و گهواره ي خاطره هاي ديروز و امروز همه ايراني ها است.

تاریخ: ۱۳۹۳/۰۲/۳۰

منبع: کابان بانک